Μεταβιβάσεις χωρίς φόρο από γονείς σε παιδιά και εγγόνια προβλέπονται για το 2021

Όπως αναφέρετε στην εφημερίδα “Τα Νέα”:

Ετος ανατροπών στη φορολογία των ακινήτων αναμένεται να είναι το 2021. Μετά το πάγωμα του σχεδίου αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων που προκάλεσε η επέλαση του κορωνοϊού, στο υπουργείο Οικονομικών έπιασαν ξανά το νήμα της ευθυγράμμισης των τιμών της Εφορίας με αυτές που επικρατούν στην αγορά. Την άνοιξη τα ακίνητα σε όλη τη χώρα θα αποκτήσουν νέες αντικειμενικές αξίες, ενώ περισσότερες από 3.000 περιοχές που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο απυρόβλητο της Εφορίας θα αποκτήσουν για πρώτη φορά τιμές ζώνης οι οποίες θα ανεβάσουν την αξία των ακινήτων και τους φόρους που θα κληθούν να πληρώσουν οι ιδιοκτήτες τους.

Αμέσως μετά ο κυβερνητικός σχεδιασμός περιλαμβάνει αλλαγές στη φορολογία των ακινήτων. Ενόψει των αλλαγών που βρίσκονται στα σκαριά, πολλοί φορολογούμενοι εν μέσω πανδημίας και καραντίνας σχεδιάζουν να προχωρήσουν στη γονική παροχή ή δωρεά ακινήτων στα παιδιά ή τα εγγόνια τους πριν από την εφαρμογή των νέων αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, προκειμένου να αποφύγουν τις επιβαρύνσεις.

Οι συμβολαιογράφοι συνιστούν στους γονείς τη μεταβίβαση ακινήτων στα παιδιά τους, ειδικά αν πρόκειται για πρώτη κατοικία, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονικές παροχές είναι αφορολόγητες. Σχεδόν αφορολόγητη όμως είναι και η δωρεά μιας κατοικίας που περνάει από τον παππού και τη γιαγιά στα εγγόνια.

Βέβαια, οι ειδικοί  συμβουλεύουν όσους πρόκειται να αποκτήσουν ακίνητη περιουσία με γονική παροχή ή δωρεά να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να φροντίσουν πριν γίνει η μεταβίβαση να ρίξουν μια ματιά στον λογαριασμό του ΕΝΦΙΑ που συνοδεύει το ακίνητο.

Χωρίς φόρο μπορούν να γίνουν γονικές παροχές πρώτης κατοικίας αξίας μέχρι 200.000 ευρώ, ενώ σε κάθε περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας με γονική παροχή ή δωρεά από έγγαμο φορολογούμενο ισχύει αφορολόγητο όριο 250.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται περαιτέρω αν υπάρχουν και προστατευόμενα παιδιά. Εάν η αξία της πρώτης κατοικίας υπερβαίνει τα παραπάνω όρια, επιβάλλεται φόρος μόνο στο υπερβάλλον ποσό αξίας. 

ΧΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ.

Αφορολόγητες όμως είναι πλέον και οι γονικές παροχές χρηματικών ποσών έως 150.000 ευρώ για τους γονείς που θέλουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αποκτήσουν πρώτη κατοικία. Μάλιστα το μέτρο αυτό ισχύει και για τα χρήματα που θα δώσουν οι γονείς στα παιδιά για να εξοφλήσουν δόσεις στεγαστικού δανείου πρώτης κατοικίας. Με τις διατάξεις που ψηφίστηκαν το καλοκαίρι, καθιερώνεται μηδενική φορολογική επιβάρυνση για δωρεά χρηματικών ποσών έως 150.000 ευρώ από γονείς σε παιδιά για αγορά πρώτης κατοικίας, ενώ για υψηλότερα ποσά προβλέπονται  κλιμακωτοί συντελεστές από 1% έως 10%. Αφορολόγητα είναι τα ποσά έως 150.000 ευρώ που θα δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους για την εξόφληση δόσεων δανείου που χορηγήθηκε για την αγορά πρώτης κατοικίας.

Ο φόρος γονικής παροχής, δηλαδή ο φόρος επί της δωρεάς που γίνεται από γονέα σε παιδί, καθώς και ο φόρος για δωρεά από παππού ή γιαγιά σε εγγονό, υπολογίζεται κλιμακωτά. Τα πρώτα 150.000 ευρώ της αξίας του μεταβιβαζόμενου περιουσιακού στοιχείου είναι αφορολόγητα, τα επόμενα 150.000 ευρώ φορολογούνται με 1% και τα επόμενα 300.000 ευρώ με 5%. Συνεπώς, σε συνολική αξία 300.000 ευρώ αναλογεί φόρος 1.500 ευρώ, ενώ σε συνολική αξία 600.000 ευρώ αντιστοιχεί φόρος 16.500 ευρώ. Εάν η αξία υπερβαίνει τα 600.000 ευρώ, τότε το πέραν του ποσού των 600.000 ευρώ τμήμα της αξίας φορολογείται με 10%.

ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΑ ΟΡΙΑ.

Εφόσον αποκτάται πρώτη κατοικία από άγαμο με δωρεά ή γονική παροχή, η αξία της κατοικίας απαλλάσσεται από τον φόρο μέχρι του ποσού των 200.000 ευρώ. Σε περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας από έγγαμο, η αξία απαλλάσσεται από τον φόρο μέχρι του ποσού των 250.000 ευρώ. Το όριο της αφορολόγητης αξίας προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα.

Επίσης, σε περίπτωση δωρεάς ή γονικής παροχής οικοπέδου στο οποίο μπορεί να ανεγερθεί πρώτη κατοικία προβλέπεται απαλλαγή από τον φόρο μέχρι το όριο αξίας των 50.000 ευρώ για τον άγαμο και μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ για τον έγγαμο. Το όριο προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου. Τα παραπάνω ισχύουν εφόσον στον δικαιούχο περιέρχεται μία μόνο κατοικία ή ένα οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ.

Για να αναγνωριστεί το δικαίωμα απαλλαγής, θα πρέπει αυτός ή αυτή που αποκτά την κατοικία με δωρεά ή γονική παροχή, η σύζυγος ή ο σύζυγος και τα ανήλικα τέκνα τους να μην έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας και βρίσκεται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων.

Βουργάνα Μαρία

 

Νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας: Αλλαγές στις οικοδομές, τα αυθαίρετα και επιβολές προστίμων για τις εκπρόθεσμες δηλώσεις στο Κτηματολόγιο

Κατατίθεται σήμερα 24/11/2020 στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας: «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής νομοθεσίας»,

Το νομοσχέδιο αυτό στοχεύει:

  • Να προστατεύσει το περιβάλλον,  καθώς –μεταξύ άλλων- περιορίζει την εκτός σχεδίου δόμηση παράλληλα με την εφαρμογή ενός εκτεταμένου προγράμματος εκπόνησης τοπικών πολεοδομικών σχεδίων.
  • Να στηρίξει την εθνική προσπάθεια για ανάπτυξη και επενδύσεις, με μέτρα όπως ο εκσυγχρονισμός του καθεστώτος των χρήσεων γης και η  ενθάρρυνση ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας σε οργανωμένα επιχειρηματικά πάρκα.
  • Να προστατεύσει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας με παρεμβάσεις όπως η μεταφορά του συντελεστή δόμησης,  η διευκρίνιση του καθεστώτος των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων αλλά και η επιτάχυνση των πολεοδομικών σχεδίων.

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας προβλέπει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

  1. Επιταχύνεται ο χωροταξικός σχεδιασμός σε όλη τη χώρα.
  2. Περιορίζεται η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση.
  3. Απλοποιούνται οι χρήσεις γης.
  4. Ενεργοποιείται η μεταφορά του συντελεστή δόμησης.
  5. Επιταχύνεται η έκδοση οικοδομικών αδειών και ενισχύεται η ηλεκτρονική διαδικασία έκδοσης.
  6. Αντιμετωπίζεται μεγάλος αριθμός ελλείψεων ή ασαφειών του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού.
  7. Θεσπίζονται η «απόσυρση» κτιρίων και η απαλλοτρίωση ορόφων, καινοτόμα πολεοδομικά εργαλεία στο πλαίσιο του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού.
  8. Εξορθολογίζεται το σύστημα ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων.
  9. Δίνεται μεγαλύτερος συντελεστής δόμησης στα φιλικά για το περιβάλλον ενεργειακά κτίρια.
  10. Παρέχονται κίνητρα για την ενίσχυση της προσβασιμότητας των κτιρίων, για τους συνανθρώπους μας με αναπηρίες..
  11. Ενεργοποιείται το πρόστιμο εκπρόθεσμης δήλωσης στο Κτηματολόγιο, που πλέον εξαρτάται όχι μόνο από την αξία του ακινήτου αλλά και από τον χρόνο καθυστέρησης.
  12. Ρυθμίζονται επιμέρους θέματα αυθαιρέτων.

Επίσης αναστέλλονται οι κυρώσεις για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης της Κατηγορίας 5 για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές οι οποίες κηρύχθηκαν εντός του 2020 σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Για ακίνητα που αποκτώνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού. Για ακίνητα που αποκτώνται κατόπιν κληρονομικής διαδοχής. Για ακίνητα που εκμισθώνονται με σύμβαση leasing και επανέρχονται στη χρήση του κύριου ή επικαρπωτή τους. Για ακίνητα που μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ Α.Ε σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016.

Βασικά Σημεία του νομοσχεδίου για τον εκσυγχρονισμό της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας

  1. Επιταχύνεται ο χωρικός σχεδιασμός σε όλη τη χώρα

Επιταχύνεται ο χωρικός σχεδιασμός και συγκεκριμένα η κατάρτιση των τοπικών και των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων – και μέσω αυτών ο καθορισμός χρήσεων γης – σε όλη τη χώρα.

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός:

  • Περιορίζεται περίπου στα 2,5 χρόνια ο χρόνος εκπόνησης και έγκρισης των πολεοδομικών σχεδίων από 12-15 χρόνια που ήταν μέχρι τώρα,
  • Μπαίνει σε εφαρμογή ένα τεράστιο πρόγραμμα κατάρτισης 500 Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο πρόγραμμα χωρικού σχεδιασμού που έχει εφαρμοστεί ποτέ στην Ελλάδα.

Το πρόγραμμα κατάρτισης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων θα ξεκινήσει αμέσως μετά την ψήφιση του σχεδίου νόμου, με διαδοχικές (ανά τρίμηνο) δέσμες μελετών που θα περιλαμβάνουν, κάθε μια, περί τις 200 δημοτικές ενότητες, μέχρι την κάλυψη όλης της χώρας (1.135 δημοτικές ενότητες).

Οι απαιτούμενες 500 μελέτες για το σύνολο της χώρας θα έχουν ανατεθεί σε αναδόχους μέχρι το Α’ τρίμηνο του 2023. Μέχρι το Β’ τρίμηνο του 2023 θα έχουν εγκριθεί ΤΠΣ σε περίπου 350 δημοτικές ενότητες, δηλ. περίπου στο 32% της χώρας. Μέχρι το 2028 θα έχει καλυφθεί όλη η χώρα με ΤΠΣ (συμπεριλαμβανόμενων και αυτών που θα αντικαταστήσουν σήμερα εγκεκριμένα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια).

Η χρηματοδότηση των μελετών είναι εξασφαλισμένη από δύο πηγές: Το Ταμείο Ανάκαμψης θα χρηματοδοτήσει τις μελέτες που θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2026 (περίπου για το 80% των δημοτικών ενοτήτων, με συνολική δαπάνη 160 εκατ. ευρώ). Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, θα χρηματοδοτήσει τις υπόλοιπες μελέτες (περίπου το 20% των δημοτικών ενοτήτων, με συνολική δαπάνη 40 εκατ. ευρώ).

Για την γρήγορη και αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων επίσης προβλέπεται:

  • Ο ορισμός Συντονιστή που θα προωθήσει τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων, την επιτάχυνση όλων των αναγκαίων διαδικασιών, και την επίλυση κάθε προβλήματος που τυχόν θα ανακύπτει.
  • Η αξιοποίηση πιστοποιημένων ιδιωτών μηχανικών για την αξιολόγηση των πολεοδομικών μελετών.
  1. Περιορίζεται η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση

Περιορίζεται η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση, δηλαδή η δόμηση που γίνεται χωρίς να υπάρχει κάποιος σχεδιασμός, με στόχο να προστατευθούν το περιβάλλον και το φυσικό τοπίο. Συγκεκριμένα:

– Μειώνονται κατά 10% (κατά μέσο όρο) οι συντελεστές δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές.

– Αλλάζει το καθεστώς των παρεκκλίσεων αρτιότητας, αλλά με μεταβατικό διάστημα που δίνει επαρκή χρονικά περιθώρια και διευκολύνσεις στους ενδιαφερόμενους για να εκκινήσουν διαδικασία έκδοσης οικοδομικής άδειας με το υφιστάμενο καθεστώς. Ειδικότερα, εντός της προβλεπόμενης μεταβατικής περιόδου των δύο ετών (με έναρξη από την ψήφιση του νομοσχεδίου), οι ιδιοκτήτες γηπέδων εκτός σχεδίου, στα 750 τ.μ., 1.200 τ.μ. και 2 στρ., έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στην έκδοση οικοδομικής άδειας, χωρίς όμως να «μετράει» ο χρόνος που χρειάζεται για τις άδειες του δασαρχείου ή της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Συμπερασματικά, οι ιδιοκτήτες έχουν στη διάθεσή τους τουλάχιστον  6 χρόνια για να αξιοποιήσουν την περιουσία τους. Οι ιδιοκτήτες που δεν βγάλουν οικοδομική άδεια τη μεταβατική περίοδο θα μπορούν να χτίσουν βάσει των όσων θα ορίσουν τα τοπικά ή ειδικά πολεοδομικά σχέδια που θα εκπονηθούν, όπως γίνεται και σήμερα στις περιοχές όπου υπάρχει πολεοδομικός σχεδιασμός.

Παράλληλα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, προχωρεί η εκπόνηση τοπικών ή ειδικών πολεοδομικών σχεδίων με προτεραιότητα τις νησιωτικές και τουριστικές περιοχές. Σε περιοχές που θα εξακολουθήσουν να μην πολεοδομούνται, παραμένοντας εκτός σχεδίου, θα καθορίζονται με τα σχέδια αυτά χρήσεις γης και όροι που θα προσιδιάζουν στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής (π.χ. επίπεδο ανάπτυξης, μέγεθος περιουσίας κ.λπ.). Ειδικά για τις νησιωτικές περιοχές επομένως θα ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες τους.

Η προσέγγιση της εκπόνησης ειδικών πολεοδομικών σχεδίων θα εφαρμοστεί στη Μύκονο και τη Σαντορίνη, στις οποίες, λόγω των έντονων πιέσεων, επιβλήθηκε αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών για ξενοδοχεία εκτός σχεδίου μέχρι την ολοκλήρωση ειδικών πολεοδομικών σχεδίων.

-Υπογραμμίζεται ότι δεν αλλάζει τίποτα για την εκτός σχεδίου δόμηση στα 4 στρέμματα και άνω, μέχρι την υιοθέτηση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. Εδώ παραμένει σε ισχύ η σημερινή νομοθεσία διότι το κράτος όπως καταδείχθηκε στη διαβούλευση, δημιούργησε την πεποίθηση στους ιδιοκτήτες από το 2003 ότι μπορούν να χτίζουν υπό συγκεκριμένους όρους και τώρα δεν είναι σε θέση να προχωρήσει στις απαιτούμενες ενέργειες για τους δρόμους, χωρίς τη μεσολάβηση ενός χρονικού διαστήματος.

Στο νομοσχέδιο επιπλέον προβλέπονται τα εξής:

Ο περιορισμός της άναρχης εκτός σχεδίου δόμησης, συνδυάζεται με σημαντική ενίσχυση του σχεδιασμού και της οργανωμένης χωροθέτησης. Τόσο στα επιχειρηματικά πάρκα για τη βιομηχανία όσο και στους οργανωμένους υποδοχείς που αφορούν άλλες δραστηριότητες (εφοδιαστική κλπ.) αυξάνονται αισθητά οι συντελεστές δόμησης. Πρόκειται για μια πρακτική που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο και δημιουργεί σημαντικές συνέργειες και προστιθέμενη αξία για την οικονομία, αλλά και περιβαλλοντικά οφέλη. Λαμβάνοντας υπόψη το αποτέλεσμα της διαβούλευσης αποσύρθηκε από το νομοσχέδιο η αρχική διάταξη για τις Περιοχές Οργανωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ).

– Ορίζεται ότι για κάθε άδεια σε εκτός σχεδίου περιοχή, ένα ποσοστό 5% του κόστους αυτής θα καταβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο και θα προορίζεται για την αντιμετώπιση των παρενεργειών της άναρχης εκτός σχεδίου δόμησης.

  1. Απλοποιούνται οι χρήσεις γης

Μπαίνουν οι βάσεις για την απλοποίηση των χρήσεων γης, με στόχο την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση της ανάπτυξης:

– Μειώνονται οι γενικές χρήσεις – με Προεδρικό Διάταγμα που θα προωθηθεί αμέσως μετά την ψήφιση του νέου νόμου – ώστε το σύστημα να είναι πιο ευέλικτο, και να διευκολύνει τις μικτές χρήσεις γης, όπως γίνεται σε όλη την Ευρώπη. Στόχος είναι το νομοθετικό πλαίσιο για τις χρήσεις να γίνει πιο λειτουργικό και να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας.

– Καθιερώνεται η Εθνική Ονοματολογία Χρήσεων Γης που θα εφαρμόζεται σε όλα τα είδη σχεδίων χρήσεων γης με ενιαίο τρόπο.

– Αντιστοιχίζονται οι χρήσεις γης με τους σχετικούς ΚΑΔ (Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας) και με τις κατηγορίες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Στόχος είναι να υπάρχει μια «κοινή γλώσσα» μεταξύ χωροταξίας, περιβαλλοντικής πολιτικής και οικονομίας, ώστε πολίτες και επενδυτές να ξέρουν πού μπορούν να χτίσουν τι, χωρίς να χάνονται στο λαβύρινθο των διαφορετικών όρων και συστημάτων αδειοδότησης.

  1. Ενεργοποιείται η μεταφορά του συντελεστή δόμησης

Λύνουμε έτσι ένα πρόβλημα που «σέρνεται» από το 1978 σε στέρεες βάσεις λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική νομολογία του ΣτΕ. Συγκεκριμένα:

– Προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χωροθέτηση των Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ). Η μεταφορά συντελεστή δόμησης δεν θα γίνεται άναρχα, αλλά μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές και με ξεκάθαρους κανόνες. Έτσι εξασφαλίζεται ότι δεν αλλοιώνεται ο χαρακτήρας ολόκληρων περιοχών. Παράλληλα, αποκλείεται η νομιμοποίηση αυθαιρέτων μέσω της μεταφοράς συντελεστή δόμησης.

– Δημιουργείται επίσης ένας μηχανισμός, η Ψηφιακή Τράπεζα Γης, που θα επιτρέπει την αποδοχή και προσφορά συντελεστή δόμησης ψηφιακά, γρήγορα και απρόσωπα, χωρίς αυτός να γίνεται αντικείμενο συναλλαγής.

– Υλοποιείται επιτέλους η δυνατότητα αποζημίωσης των ιδιοκτητών διατηρητέων κτιρίων μέσω της μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Μέχρι σήμερα, οι ιδιοκτήτες αυτοί επωμίζονται μονομερώς το αυξημένο κόστος συντήρησης αυτών των κτιρίων και ταυτόχρονα δεν μπορούν να επωφεληθούν από τους συντελεστές δόμησης που ισχύουν στις όμορες περιοχές. Με την προβλεπόμενη ρύθμιση, προστατεύονται και η πολιτιστική κληρονομικά και η ιδιοκτησία, καθώς μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης οι ιδιοκτήτες διατηρητέων αποζημιώνονται για τους περιορισμούς στην αξιοποίηση της περιουσίας τους.

– Τίθενται οι βάσεις για να δημιουργηθούν οι προβλεπόμενοι από τα πολεοδομικά σχέδια κοινόχρηστοι χώροι. Και τούτο διότι μέσω των προσφορών που θα προκύψουν από τις ΖΥΣ μπορούν να εξευρεθούν πόροι για την αποζημίωση ιδιοκτητών δεσμευμένων και μη αξιοποιούμενων μέχρι σήμερα ιδιοκτησιών.

– Έτσι, γίνεται πλέον δυνατή η υλοποίηση των προβλεπόμενων από τα πολεοδομικά σχέδια για τους κοινόχρηστους χώρους προς όφελος του αστικού περιβάλλοντος και χωρίς να δεσμεύεται για πολλά χρόνια η περιουσία των πολιτών στους οποίους ανήκουν σήμερα τα οικόπεδα στα οποία προβλέπονται οι εν λόγω χώροι.

– Ορίζεται επίσης ότι όποιος αγοράζει συντελεστή θα οφείλει να καταβάλει στον δήμο ένα επιπλέον 5% που θα προορίζεται για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων.

  1. Επιταχύνεται η έκδοση οικοδομικών αδειών

Επιταχύνεται η έκδοση των οικοδομικών αδειών και ενισχύεται η ηλεκτρονική διαδικασία έκδοσης.

Πλέον το σύνολο των οικοδομικών αδειών εκδίδεται αυτόματα ύστερα από την ηλεκτρονική υποβολή του φακέλου με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τις αναγκαίες εγκρίσεις. Συγκεκριμένα:

–  Στην περίπτωση των οικοδομικών αδειών κατηγορίας 1 και 2 θεσμοθετείται ελαφριά διαδικασία υποχρεωτικής προέγκρισης. Κατά τη διαδικασία αυτή η υπηρεσία ελέγχει κάποια βασικά στοιχεία της άδειας και στη συνέχεια η άδεια εκδίδεται –με ευθύνη φυσικά του μηχανικού- με το πάτημα ενός κουμπιού. Πρόκειται για ψηφιακή τομή που εξοικονομεί στους πολίτες χρόνο και χρήματα. Επιπλέον, διασφαλίζεται περαιτέρω η διαφάνεια καθώς περιορίζεται σημαντικά η επαφή με τη δημόσια διοίκηση.

– Μείζον συμπληρωματικό στοιχείο της αναμόρφωσης των οικοδομικών διαδικασιών είναι η ενεργοποίηση, από την αρχή του 2021, της Ηλεκτρονικής  Ταυτότητας Κτιρίων/Ιδιοκτησιών. Με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα αποκτάται μια πλήρης εικόνα των χαρακτηριστικών κάθε κτίσματος στη χώρα, και γίνεται αποφασιστικό βήμα στην καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης.

  1. Αντιμετωπίζεται μεγάλος αριθμός ελλείψεων ή ασαφειών του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού

Αντιμετωπίζεται μεγάλος αριθμός ελλείψεων ή ασαφειών του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Έτσι ενισχύεται και επιταχύνεται η νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα και παρέχεται ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.

Ενδεικτικά:

– Διευκολύνεται η τοποθέτηση του ακάλυπτου χώρου του οικοπέδου σε επαφή με ένα ή περισσότερα όρια του οικοπέδου.

– Στον υπολογισμό της επιτρεπόμενης κάλυψης του οικοπέδου δεν προσμετρώνται ηλιακά αίθρια και κατακόρυφα φρεάτια του κτιρίου, στην περίπτωση που ξεκινούν κάτω ή από την στάθμη του οριστικά διαμορφωμένου εδάφους.

– Στον υπολογισμό της επιτρεπόμενης κατ’ όγκον εκμετάλλευσης δεν προσμετρώνται χώροι του υπογείου κάτω από την οριστική στάθμη του εδάφους, καθώς και  ο όγκος ασκεπών κατασκευών άνω του εδάφους για την υποδοχή στοιχείων νερού.

– Στα ειδικά κτίρια και κτίρια μικτής χρήσης, πέραν του 50% των υπογείων χώρων που σήμερα μπορεί να προορίζονται για κύρια χρήση χωρίς προσμέτρηση στον σ.δ, το υπόλοιπο 50% δύναται να αποτελεί χώρο κύριας χρήσης με προσμέτρηση στον σ.δ., ενώ όταν χρησιμοποιείται για βοηθητικές χρήσεις αυτές δύνανται τοποθετούνται και σε επεκτάσεις υπογείων (το ίδιο για το λεβητοστάσιο).

  1. Θεσπίζονται η «απόσυρση» κτιρίων και η απαλλοτρίωση ορόφων  

Εισάγονται καινοτόμα πολεοδομικά εργαλεία στο πλαίσιο του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Συγκεκριμένα, παρέχονται στους ιδιοκτήτες κίνητρα για «απόσυρση» κτιρίων προκειμένου να ανανεωθεί το κτιριακό δυναμικό, ενώ το κράτος αποκτά τη δυνατότητα απαλλοτρίωσης ορόφων.

Για την «απόσυρση» κτιρίων, που θα γίνεται με πρωτοβουλία των ιδιοκτητών θεσπίζονται σχετικά κίνητρα. Για την απαλλοτρίωση ορίζεται να υπάρχει εύλογη αποζημίωση των ιδιοκτητών και θα γίνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. πρόσφατη περίπτωση ξενοδοχείου στην Ακρόπολη).

  1. Εξορθολογίζεται το σύστημα ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων

Εξορθολογίζεται το σύστημα ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων, με στόχο την προστασία της περιουσίας των πολιτών που παραμένει σήμερα όμηρος της γραφειοκρατίας. Συγκεκριμένα:

-Προβλέπεται η αυτοδίκαιη άρση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων εάν παρέλθει μεγάλο διάστημα από την υποβολή τους.

Ορίζεται επίσης ότι μια ρυμοτομική απαλλοτρίωση μπορεί να επανεπιβληθεί μόνο μία φορά.

Έτσι απελευθερώνονται οι ιδιοκτήτες που παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια ατέρμονη διαδικασία επανεπιβολής ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων της περιουσίας τους.

  1. Δίνεται μεγαλύτερος συντελεστής δόμησης σε ενεργειακά κτίρια

Κτίρια που κατασκευάζονται με υψηλές προδιαγραφές ενεργειακής απόδοσης θα δικαιούνται επιπλέον συντελεστή δόμησης. Η παρέμβαση αυτή συνδυάζεται με άλλες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που προωθούν την πρόληψη της κλιματικής αλλαγής και την ενεργειακή εξοικονόμηση.

  1. Παρέχονται κίνητρα για την ενίσχυση της προσβασιμότητας των κτιρίων

Τέλος, παρέχονται κίνητρα για ενίσχυση της προσβασιμότητας των κτιρίων για τους συνανθρώπους μας με αναπηρίες.

Σε αυτό το πλαίσιο, μεταξύ άλλων, προβλέπεται:

–  Η δυνατότητα εγκατάστασης κατασκευών, όπως ειδικές ράμπες εκτός της ρυμοτομικής γραμμής,

– Η προσθήκη ανελκυστήρων σε κτίρια, όπου δεν υπήρχε σχετική πρόβλεψη στην αρχική οικοδομική άδεια.

– Κατασκευές που εξυπηρετούν άτομα με ειδικές ανάγκες (πλατύσκαλα, ανελκυστήρες) δεν προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης.

Αυτές οι ρυθμίσεις εντάσσονται στη γενικότερη προσπάθεια του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να καλύψει η χώρα μας το χαμένο έδαφος στον τομέα της προσβασιμότητας εξασφαλίζοντας ότι κανένας συμπολίτης μας δεν θα νιώθει αποκλεισμένος στην καθημερινότητά του.

  1. Ενεργοποιείται το πρόστιμο για την εκπρόθεσμη δήλωση ακινήτου στο Κτηματολόγιο

Ενεργοποιείται, με υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί εντός 6 μηνών για να δοθεί επαρκής χρόνος συμμόρφωσης στους ιδιοκτήτες, το πρόστιμο εκπρόθεσμης δήλωσης ακινήτου και πλέον ορίζεται ότι το πρόστιμο αυτό θα εξαρτάται όχι μόνο από την αξία του ακινήτου, αλλά και από το χρόνο της καθυστέρησης. Το ύψος του εν λόγω προστίμου θα κυμαίνεται από τα 300 στα 2000 ευρώ ανάλογα με την αξία του ακινήτου και θα προσαυξάνεται ανάλογα με τη χρονική καθυστέρηση της δήλωσης. Είναι ένα μέτρο για να ολοκληρωθεί επιτέλους η κτηματογράφηση στη χώρα μας.

Επίσης,  στο νομοσχέδιο υπάρχει ρύθμιση με την οποία δίνεται παράταση για ένα έτος στις  οριστικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο για τις 297 περιοχές της χώρας στις οποίες η κτηματογράφηση ξεκίνησε πριν το 2006. Δίνεται έτσι η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες ως τις 31/12/2021, και λαμβάνοντας υπόψιν τις συνέπειες και τις δυσκολίες που έχει προκαλέσει η πανδημία, να γλιτώσουν τον χαρακτηρισμό της περιουσίας τους ως αγνώστου ιδιοκτήτη.

  1. Ρυθμίζονται επιμέρους θέματα αυθαιρέτων

Όπως είχε ανακοινωθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ρυθμίζονται επιμέρους θέματα αυθαιρέτων που προέκυψαν από τη διαδικασία υπαγωγής τους σε τακτοποίηση.  Ειδικότερα :

α. Εντάσσονται στην κατηγορία 4 και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης οι εξής περιπτώσεις:

– αυθαίρετοι ανοικτοί εξώστες ή τμήματά τους που υπέρκεινται του κοινόχρηστου χώρου της πόλης (ρυμοτομική γραμμή), υπό την προϋπόθεση ότι η προβολή τους δεν ξεπερνά το κρασπεδόρειθρο.

– αυθαίρετες κατασκευές σε ακίνητα που διαθέτουν οικοδομική άδεια, ανεξαρτήτως του ποσοστού υπέρβασης της κάλυψης ή της δόμησης, όταν αυτές δεν ξεπερνούν τα 50 τ.μ. σε συνολική δόμηση.

– κατασκευές που έγιναν βάσει νόμιμης οικοδομικής άδειας, όταν έγιναν επί ακινήτου που κατόπιν κατατμήθηκε, και υπερβαίνουν την προβλεπόμενη δόμηση και κάλυψη, όπως αυτή υπολογίζεται επί του ακινήτου που διαμορφώθηκε μετά την κατάτμηση. (Δεν συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα περίπτωση και δεν εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης αυθαίρετες κατασκευές εφόσον βρίσκονται εντός προκηπίου κατά περισσότερο από 20 εκ.)

β. Επιπλέον αναστέλλονται οι κυρώσεις για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις της Κατηγορίας 5 για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές, οι οποίες κηρύχθηκαν εντός του έτους 2020 σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας, ακίνητα που αποκτώνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού, ακίνητα που αποκτώνται κατόπιν κληρονομικής διαδοχής, ακίνητα που εκμισθώνονται με σύμβαση leasing και επανέρχονται στη χρήση του κυρίου ή επικαρπωτή τους μετά τη λύση ή λήξη της σύμβασης, ακίνητα που μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ ΑΕ σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 196 του ν. 4389/2016 (Α’ 94)

Ειδικότερα για την αυθαίρετη δόμηση, στην ανάλυση κατά άρθρο της αιτιολογικής έκθεσης, το ΥΠΕΝ σημειώνει τα εξής:

Άρθρο 79

Ορίζει ότι δεν συνιστούν αυθαίρετη κατασκευή και μικρές παρεκκλίσεις (έως 2%) ως προς τη θέση του ακινήτου.

Άρθρο 80
Περιέχει μια μικρή ανακατάταξη αυθαίρετων κατασκευών ή αλλαγών χρήσης στις 5 κατηγορίες τους. Ειδικότερα, προσθέτει μικρές παρεκκλίσεις με ανώτατο όριο τα 50 τ.μ. στην κατηγορία 4 (υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει άδεια), καθώς και οικοδόμηση στο προκήπιο, όταν αυτή δεν υπερβαίνει τα 20 εκ., ενώ από την κατηγορία 5 αφαιρείται η δυνατότητα νομιμοποίησης ακινήτων μέσω της ένταξής τους σε ΠΑΕΣ και της μεταφοράς συντελεστή δόμησης.

Άρθρο 81
Τροποποιεί τις προβλέψεις για αυθαιρεσίες σε κάθετες ή οριζόντιες ιδιοκτησίες, διευκολύνοντας την υπαγωγή οριζοντίων ιδιοκτησιών που συνδυάζονται με αυθαιρεσίες σε κοινόχρηστους χώρους.

Άρθρο 82
Απεξαρτά την υπαγωγή στις διατάξεις του 4495/2017 (Α’ 167) της διαφορετικής διαμερισμάτωσης ορόφου, αντί της προβλεπόμενης στα εγκεκριμένα σχέδια της οικοδομικής άδειας, από την τροποποίηση των μηχανολογικών εγκαταστάσεων.

Άρθρο 83
Συγκεκριμενοποιεί και αποσαφηνίζει περιπτώσεις υπαγωγής αυθαιρέτων, για τα οποία εκδίδεται άδεια νομιμοποίησης ή κατεδάφισης.

Άρθρο 84
Παρέχει στα ακίνητα της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου (Ε.Τ.Α.Δ. Α.Ε.) τα προνόμια που έχουν τα ακίνητα του Δημοσίου, εφόσον η Ε.Τ.Α.Δ. Α.Ε. κατέχει ιδανικό μερίδιο ανώτερο του 50%.

Άρθρο 85
Διορθώνει την ορολογία σε σχέση με το καταβαλλόμενο παράβολο για αυθαίρετες κατασκευές του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (Ο.Ε.Κ.). Με την παρ. 2 προβλέπεται ότι, όταν πρόκειται για την τακτοποίηση διατηρητέων κτιρίων που βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο, το ποσοστό 10% της υπέρβασης, άνω του οποίου απαγορεύεται η υπαγωγή, υπολογίζεται επί της συνολικής δόμησης των κτιρίων στο ακίνητο.

Άρθρο 86
Παρέχει εξουσιοδότηση στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας να καθορίζει λεπτομέρειες, σχετικά με τους ελέγχους δηλώσεων αυθαιρέτων και την επιβολή κυρώσεων.

Άρθρο 128
Προβλέπει ειδική προθεσμία τακτοποίησης αυθαιρέτων για τις περιπτώσεις, στις οποίες η αυθαιρεσία δημιουργήθηκε χωρίς να έχει τη δυνατότητα ενδιαφερόμενος να την αποτρέψει (ακίνητα που αποκτώνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού, μετά από κληρονομική διαδοχή, μετά από καταγγελία σύμβασης leasing ή ακίνητα του Δημοσίου που περιέρχονται στην περιουσία της ΕΤΑΔ ΑΕ). Επίσης, παρέχεται παράταση της προθεσμίας για τακτοποίηση αυθαιρέτων σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας. Με την παρ. 2 παρατείνονται οι προθεσμίες για την κατάθεση δικαιολογητικών, ώστε να συμπληρωθούν υπαγωγές που ξεκίνησαν με παλαιότερους νόμους.